Srbi u Slovačkoj

Srbi su jedna od prepoznatih nacionalnih manjina u Slovačkoj. Prvo srpsko stanovništvo u Slovačkoj su bili tzv. Šajkaši (deo dunavskih mornaričkih snaga u sastavu Mađarske rečne flotile) kojima je Bela IV. dodelio Komárno u posed. Prvo veće naseljavanje Srba na područje današnje Slovačke bilo je u 15. veku, o čemu svedoči i obeležje na srpskoj crkvi iz 1511. godine.

Nakon toga su usledila još tri talasa naseljavanja kao posledica pritiska Osmanlija. Matija Korvin je srpskom plemstvu dodeljivao posede na severu Mađarske (današnja Slovačka i severna Mađarska), koji su Srbi nazvali Gornja zemlja. Jedan od njih je bio i Pavle Bakić, koji je zbog ratnih vojnih zasluga od Ferdinanda Habsburškog dobio velike posede (koji su se protezali od reke Trnavke do Holíča), te na njih naseljavao srpsko stanovništvo.

Kao središnje naselje Srba u Slovačkoj od tada se smatra Komárno (srp. Komoran). Početkom 17. veka tu su se doseljavaju Srbi iz Kovina (srp. Srpski Kovin ili Gornji Kovin) u Mađarskoj, da bi krajem istog veka Komárno bio krajnja destinacija dokle su došli Srbi Velikom seobom Srba 1690. godine pod Arsenijem III. Crnojevićem.

Pored Komárna, značajna mesta naseljavanja Srba u Slovačkoj su bili Bratislava (krajem 15. i početkom 16. veka), Skalica (u 16. veku), Senec (početkom 17. veka) i Trnava. U Trnavi se srpska pravoslavna crkva spominje u prvoj polovini 18. veka.

Tokom 18. i 19. veka, prisutan je velik broj srpskih učenika u Slovačkoj. Među njima isticali su se pojedinci koji su kasnije postali nosioci političkog, društvenog i kulturnog života Srba: Pavle Julinac, Jovan Rajić, Dositej Obradović, Teodor Janković Mirijevski, Jovan Muškatirović, Pavle Kengelac, Joakim Vujić, Atanasije Stojković, Milovan Vidaković, Dimitrije Davidović, Dimitrije Tirol, Teodor Pavlović, Jovan Sterija Popović, Aleksa Janković, Đura Daničić, Bogoboj Atanacković, Vasa Živković, Đorđe Natošević, Svetozar Miletić, Jovan Đorđević, Jovan Jovanović Zmaj, Jovan Bošković, Kosa Trifković, Simo Popović i Jovan Grčić Milenko.

Srpski studenti u Bratislavi su 1838. godine osnovali „Društvo i knjižnicu srpsku u Požunu“, koja je u periodu od 1865. do 1873. godine nosila ime „Sloboda“.

Nakon Beogradskog mira 1739. godine, granica između Habsburške monarhije i Otomanskog carstva se pomera na Savu i Dunav, te kao posledicu toga, austrijski dvor seli šajkaše na teritoriju današnje Vojvodine. Kao rezultat toga, sredinom 18. stoljeća osetno je opadanje broja srpskog stanovništva na teritoriju današnje Slovačke.

Tokom 1. svetskog rata, na teritoriji današnje Slovačke su se nalazili austrijski logori za srpske zarobljenike i to u Velikom Međeru, Dunajskoj Stredi, Šamorinu i dr. U njima je umrlo oko 8.000 srpskih zarobljenika.

Između dva svetska rata, deo preostalog srpskog stanovništva se odselio u Kraljevinu Jugoslaviju.

Na popisu iz 2011. najveći deo Srba, njih 270, živi u regionu Bratislave (dok je po nekim procenama ova cifra oko 2.300 ljudi). Procenjuje se da u Slovačkoj živi oko 5.000 ljudi koji imaju srpsko poreklo ili su poslovno došli u Slovačku, radi ponovnog ujedinjenja porodice ili studiranja.

Od 3. februara 2010. godine, odlukom Vlade Slovačke Republike, Srbi su dobili status nacionalne manjine u ovoj državi. Kao nacionalna manjina, oni imaju svog predstavnika u Savetu Vlade Slovačke Republike za nacionalne manjine.

U Slovačkoj postoje dve pravoslavne crkve koje pripadaju SPC:

– Hram najsvetijih Teotokosa, Komárno
– Hram Sv. Trojce, Trnava

Od 17. veka do sredine 20. veka ove dve crkve bile su jedini srpski pravoslavni verski objekti u Slovačkoj. Hram u Trnavi prestao je sa radom 1950. godine, a obnova hrama počela je krajem 2013. godine na inicijativu Pravoslavne crkve češke zemlje i zajednice Slovačke i Srbije u ovom gradu.